Gut Feeling και οι συγκρούσεις με τα triggers (ερεθίσματα που μας πυροδοτούν) και με το self-gaslighting (αυτο-διάψευση). Θα πρέπει να εμπιστευόμαστε το ενστικτο μας;

Gut Feeling: Πρέπει να Εμπιστευόμαστε το Ενστικτό μας; Συγκρούσεις με τα Triggers και το Self-Gaslighting (Αυτο- Διάψευση)

Στη ζωή μας, πολλές φορές βρίσκουμε τον εαυτό μας να αντιμετωπίζει καταστάσεις που προκαλούν έντονα συναισθήματα και σκέψεις. Σε αυτές τις στιγμές, συχνά καταφεύγουμε στο ένστικτό μας, το λεγόμενο gut feeling, για να πάρουμε αποφάσεις ή να κατανοήσουμε καλύτερα την πραγματικότητα γύρω μας. Το ένστικτο είναι εκείνη η εσωτερική αίσθηση ή η «αόρατη φωνή» που μας λέει κάτι χωρίς να μπορούμε πάντα να το εξηγήσουμε λογικά. Αλλά πόσο αξιόπιστο είναι το ένστικτό μας, όταν τα συναισθήματα και οι εμπειρίες του παρελθόντος έρχονται να το αμφισβητήσουν; Τι συμβαίνει όταν το ένστικτό μας έρχεται σε σύγκρουση με τα triggers , (τα ερεθίσματα δηλαδή που μας πυροδοτούν και ενεργοποιούν συναισθήματα  από τραυματικές εμπειρίες ) και το self-gaslighting (αυτο- διάψευση); 

Τι Είναι το Gut Feeling και Πόσο Εμπιστεύσιμο Είναι;

Το gut feeling αναφέρεται σε εκείνη τη βαθιά, ακατανόητη αίσθηση ή γνώση που έχουμε για κάτι, χωρίς να μπορούμε να το εξηγήσουμε με λογική ή να το στηρίξουμε σε πραγματικά δεδομένα. Είναι η εσωτερική μας καθοδήγηση που μας λέει αν κάτι «δεν πάει καλά» ή αν κάτι είναι σωστό για εμάς. Οι επιστήμη εξηγεί ότι το ένστικτο είναι συχνά το αποτέλεσμα της συνειδητής και ασυνείδητης επεξεργασίας πληροφοριών, που μπορεί να περιλαμβάνει αναμνήσεις, συναισθηματικά βιώματα ή ακόμα και μη συνειδητές παρατηρήσεις του περιβάλλοντος.

Σύμφωνα με μελέτh του neuroscientist Gerd Gigerenzer, το ένστικτο είναι η ικανότητα του εγκεφάλου να κάνει γρήγορες, αλλά βασισμένες σε εμπειρία, αποφάσεις χωρίς να χρειάζεται συνειδητή σκέψη. Οι έρευνες δείχνουν ότι το ένστικτο μπορεί να είναι αξιόπιστο σε καταστάσεις όπου δεν έχουμε επαρκείς πληροφορίες, αλλά και όταν πρέπει να επεξεργαστούμε πολλά δεδομένα ταυτόχρονα. Ωστόσο, δεν είναι πάντα αλάνθαστο. Μπορεί να επηρεάζεται από υποκειμενικούς παράγοντες όπως οι προηγούμενες εμπειρίες, οι φόβοι ή η συναισθηματική μας κατάσταση εκείνη τη στιγμή.

Τα Triggers και η Σύγκρουση με το Gut Feeling

Τα triggers είναι γεγονότα ή καταστάσεις που επανενεργοποιούν παλιές συναισθηματικές αντιδράσεις ή τραύματα. Όταν ενεργοποιούνται, προκαλούν έντονες αντιδράσεις, συχνά υπερβολικές, σε σχέση με την τρέχουσα κατάσταση. Τα triggers μπορεί να προκύπτουν από σχέσεις, κοινωνικές αλληλεπιδράσεις ή ακόμα και από την ίδια τη ζωή μας, φέρνοντας στην επιφάνεια άγχη, φόβους ή ανασφάλειες.

Η σύγκρουση μεταξύ του ένστικτού μας και των triggers συμβαίνει όταν το ένστικτό μας μας οδηγεί σε μία απόφαση ή αντίδραση που είναι πολύ επηρεασμένη από τα συναισθήματα ή τα τραύματα του παρελθόντος. Για παράδειγμα, όταν βιώνουμε μια κατάσταση που μας θυμίζει ένα παλιό αρνητικό γεγονός, το ένστικτό μας μπορεί να μας πει «να απομακρυνθώ» ή «να προστατευθώ», ακόμα και αν η παρούσα κατάσταση δεν αποτελεί πραγματικό κίνδυνο. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το ένστικτό μας μπορεί να ενεργεί με βάση τις παλιές μας εμπειρίες, αντί να αξιολογεί τη νέα κατάσταση αντικειμενικά.

Η έρευνα του ψυχολόγου Richard Bentall υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι που έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες και ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια μπορεί να εμφανίζουν πιο έντονα συναισθηματικά triggers και να αντιδρούν υπερβολικά σε καταστάσεις που ενεργοποιούν αυτά τα τραύματα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σύγκρουση με το ένστικτό μας, καθώς οι αντιδράσεις μας δεν αντικατοπτρίζουν τη πραγματικότητα της νέας κατάστασης, αλλά την ανάγκη για προστασία από τα παλιά τραύματα.

Self-Gaslighting: Πως Επηρεάζει το ένστικτό μας?

Το self-gaslighting (αυτο- διάψευση) είναι η διαδικασία κατά την οποία αμφισβητούμε ή αμφιβάλλουμε για τις δικές μας αντιδράσεις, αισθήματα και αντιλήψεις, συχνά με αποτέλεσμα να υποτιμούμε το ένστικτό μας. Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να συμβαίνει όταν απορρίπτουμε τις εσωτερικές μας ενδείξεις και προσπαθούμε να δικαιολογήσουμε καταστάσεις που μας κάνουν να νιώθουμε άβολα ή ανασφαλείς.

Ένας άνθρωπος που αυτο- διαψεύδει τον εαυτό του, μπορεί να αρχίσει να αμφισβητεί το ένστικτό  του, θεωρώντας το υπερβολικό ή λανθασμένο. Για παράδειγμα, μπορεί να νιώθει μια έντονη αίσθηση ότι κάτι δεν είναι σωστό σε μια σχέση, αλλά να την παραβλέπει επειδή πιστεύει ότι «δεν είναι κάτι σοβαρό» ή ότι «είναι υπερβολικός/ή». Το self-gaslighting μπορεί να μας κάνει να αγνοούμε τις ενδείξεις που το σώμα ή το μυαλό μας στέλνει, και να καταλήγουμε να αποδεχόμαστε καταστάσεις που πραγματικά μας βλάπτουν.

Έρευνες στο πεδίο της ψυχολογίας, όπως αυτές που πραγματοποιήθηκαν από την ψυχολόγο Dr. Jennifer Freyd, δείχνουν ότι το self-gaslighting μπορεί να είναι συνέπεια της συναισθηματικής ή ψυχολογικής κακοποίησης και να οδηγεί σε εξαιρετικά χαμηλή αυτοεκτίμηση. Το να αμφισβητούμε συνεχώς το ένστικτό μας, ενισχύει την αίσθηση της αποξένωσης και της απώλειας εμπιστοσύνης στον εαυτό μας.

Πρέπει να Εμπιστευόμαστε το Gut Feeling;

Η απάντηση δεν είναι απλή. Σίγουρα το ένστικτό μας έχει την αξία του και μπορεί να μας παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για το τι νιώθουμε ή τι μπορεί να συμβαίνει γύρω μας. Ωστόσο, όταν έρχεται σε σύγκρουση με τα triggers μας ή όταν παραβλέπουμε τα συναισθήματά μας μέσω του self-gaslighting, το ένστικτό μας μπορεί να μην είναι πάντα αξιόπιστο. Το κλειδί είναι να μάθουμε πώς να αναγνωρίζουμε τα πραγματικά σημάδια του σώματός μας και του μυαλού μας, να συνειδητοποιούμε τις αιτίες των συναισθημάτων μας, και να αναπτύσσουμε την ικανότητα να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας χωρίς να παραμελούμε τις πραγματικές μας ανάγκες.

1. Αναγνώριση των Triggers: Εάν έχουμε την ικανότητα να αναγνωρίζουμε τα triggers μας, μπορούμε να διαχωρίσουμε τις αντιδράσεις μας που προέρχονται από το παρελθόν από τις πραγματικές ανάγκες της παρούσας κατάστασης. Αυτό μπορεί να μας βοηθήσει να αποφύγουμε την υπερβολική αντίδραση και να αξιολογήσουμε καλύτερα την κατάσταση.

2. Αυτογνωσία: Η καλλιέργεια της αυτογνωσίας μας επιτρέπει να κατανοήσουμε τις αντιδράσεις μας και να αξιολογούμε αν το ένστικτό  μας είναι πράγματι το σωστό ή αν επηρεάζεται από άλλες ψυχολογικές επιρροές.

3. Αναγνώριση της Αυτο-Διάψευσης: Αν διαπιστώσουμε ότι αμφισβητούμε συνεχώς τις αντιδράσεις μας και παραβλέπουμε τα συναισθήματά μας, είναι σημαντικό να δουλέψουμε πάνω στην ενδυνάμωση της αυτοεκτίμησης και στην ανάπτυξη της εμπιστοσύνης προς τον εαυτό μας.

4. Η Ενσωμάτωση Θεωριών και Έρευνας: Οι μελέτες γύρω από το ένστικτο και την ψυχολογία δείχνουν ότι το ένστικτο μπορεί να είναι ένας ισχυρός οδηγός, αλλά χρειάζεται να είναι σε αρμονία με τη συνειδητότητα και την αυτογνωσία. Έρευνες που έχουν γίνει πάνω στον εγκέφαλο και την συναισθηματική νοημοσύνη δείχνουν πως η συνειδητή αναγνώριση των συναισθημάτων και της συναισθηματικής αντίδρασης αυξάνει την ικανότητά μας να εμπιστευόμαστε το ένστικτό μας χωρίς να επηρεαζόμαστε από ανεπίγνωστα triggers ή από το self-gaslighting.

Το ένστικτό μας είναι μια ισχυρή, αλλά όχι αλάνθαστη, εσωτερική καθοδήγηση που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στη ζωή μας. Όμως, όταν έρχεται σε σύγκρουση με τα triggers μας ή όταν παραβλέπουμε τα συναισθήματά μας μέσω της αυτο- διάψευσης, το ένστικτό μας μπορεί να μην είναι πάντα αξιόπιστο. Το κλειδί είναι να μάθουμε πώς να αναγνωρίζουμε τα πραγματικά σημάδια του σώματός μας και του μυαλού μας, να συνειδητοποιούμε τις αιτίες των συναισθημάτων μας, και να αναπτύσσουμε την ικανότητα να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας χωρίς να παραμελούμε τις πραγματικές μας ανάγκες.